Kapitał własny jest jednym z podstawowych terminów, które trzeba znać i dogłębnie zrozumieć, by móc sporządzić bilans z działalności firmy.W zdecydowanej większości przypadków zleca się sporządzenie takiego sprawozdania finansowego księgowemu bądź księgowej, jednak zrozumienie tego pojęcia jest niezwykle ważne również z perspektywy założycieli działalności gospodarczej. Pozwoli to na lepsze zarządzanie środkami firmy.

Spis treści

Na co składa się bilans z działalności firmy?

Aby móc zrozumieć, co to jest kapitał własny i jak obliczyć kapitał własny, najlepiej zacząć od bardziej ogólnych terminów – aktywów i pasywów, które składają się na bilans z działalności firmy. Z pewnością dla osoby, która pierwszy raz się styka z taką terminologią, brzmi to jak czarna magia. Postaramy się to jednak jak najprościej wyjaśnić.

Sprawozdanie finansowe firmy pozwala na obliczenie bilansu między aktywami a pasywami. Z tego można między innymi wywnioskować, jak prosperuje firma. To narzędzie, które może pomóc pokierować firmę we właściwym kierunku. Warto jednak wiedzieć, że takie sprawozdanie zawsze ukazuje stan rzeczy na konkretny dzień, a nie – na konkretny okres czasu. Pomimo więc, iż obowiązkowo taki bilans trzeba wykonać na koniec roku rozliczeniowego, nie można więc traktować go jako definitywnego obrazu tego, jak firma radziła sobie przez cały rok. Bilans można wykonać w dowolnym momencie roku rozliczeniowego, nawet wielokrotnie, co daje lepszy obraz sytuacji przedsiębiorstwa.

Czym są aktywa?

Do aktywów zaliczamy środki gospodarcze, które bezpośrednio przyczyniają się do rozwoju firmy. Wyróżniamy aktywa trwałe oraz obrotowe.

Na aktywa trwałe więc mogą składać się takie zasoby firmy, jak:
– przeróżne wartości niematerialne i prawne (na przykład prawa autorskie, prawa patentowe czy know-how firmy);
– wartości materialne (na przykład maszyny, urządzenia i pojazdy oraz nieruchomości);
– oprócz tego dolicza się jeszcze tutaj inwestycje i należności długoterminowe.

Wszystkie zasoby, jakie posiada firma, pozwalają jej działać. W zależności od tego, czym firma się zajmuje, będzie używać innych środków, by uzyskać przychód. Nie wyobrażamy sobie przecież, aby firma kurierska mogła prowadzić swoją działalność bez posiadania sprawnych pojazdów, biuro rachunkowe nie posiadało komputerów i drukarek, a w fabryce nie było potrzebnych maszyn. Takie właśnie zasoby to aktywa trwałe.

Natomiast na aktywa obrotowe składają się aktywa rzeczowe oraz aktywa finansowe.

Aktywa rzeczowe to wszelkie wartości, które zostaną wykorzystane w przeciągu 12 miesięcy do utrzymania produkcji naszego produktu – niezależnie, czy mowa tutaj o usługach czy faktycznych przedmiotach, w tym o półproduktach. Jeśli więc mamy do czynienia z drukarnią, to oprócz maszyn drukarskich, które uznajemy za aktywa trwałe, musimy jeszcze mieć na czym drukować – potrzebny nam papier. Będzie on na bieżąco zużywany i dokupowany, a przy jego braku cała praca zostanie wstrzymana. Papier jest więc przykładem aktywu obrotowego.

Do pozostałych aktywów obrotowych należą środki finansowe, które należy wydać w przeciągu 12 miesięcy, aby firma była w stanie funkcjonować. Także mówi się tutaj o krótkoterminowych należnościach oraz rozliczeniach międzyokresowych.

Czym są pasywa?

Pasywa są źródłami finansowania działalności gospodarczej, bez których niemożliwe byłoby jej funkcjonowanie. Bez pasywów nie może być aktywów. Stanowią one trzon działalności. Pasywa możemy podzielić na kapitał własny oraz kapitał obcy.

Kapitałem obcym mogą być wszelkie udzielone firmie środki finansowe, które pozwalają na szybszy rozwój firmy, ale ich wartość powinna zostać zwrócona w określonym czasie – mogą być krótkoterminowe oraz długoterminowe. Najprostszym przykładem kapitału obcego mogą być kredyty bankowe czy pożyczki, ale chodzi tutaj tak naprawdę o wszelkie zobowiązania finansowe.

Co to jest kapitał własny?

Bez wątpienia kapitał własny jest najważniejszym finansowym wkładem w działalność gospodarczą. To przede wszystkim pieniądze, które założyciele firmy inwestują w nią na start, ale kapitał własny może mieć też postać rzeczową. Inwestycja w kapitał własny firmy daje inwestorom prawo do udziału w zyskach firmy.

Wraz z rozwojem działalności firmy kapitał własny powinien się powiększać. Jeśli tak się nie dzieje, oznacza to, że efektywność naszej firmy jest za niska. Powiększenie kapitału własnego powinno przebiegać przez dodawanie do niego zysku netto z poprzedniego okresu obrachunkowego po odjęciu od niego koniecznych należności (wynikających z kosztów działalności przedsiębiorstwa).

Oprócz kapitału podstawowego i zysku netto na kapitał własny składają się jeszcze fundusze celowe (jak fundusz udziałowy), a także kapitały regulowane przez przepisy prawne (kapitał zakładowy, rezerwowy oraz zapasowy).